Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένας άνθρωπος που καταναλώνει χιλιάδες θερμίδες σε λίγες ώρες και μετά προσπαθεί να τις αποβάλλει με κάθε τρόπο βάζοντας την υγεία του σε τεράστιο κίνδυνο;
Της Άννας Δάλλα
Αν μιλούσαμε για τις διατροφικές διαταραχές –με κυριότερες την ανορεξία και τη βουλιμία– πριν από κάποια χρόνια, θα αναφερόμασταν σε ένα πρόβλημα σχετικά σπάνιο. Στο παρελθόν, οι διατροφικές διαταραχές αφορούσαν κυρίως νέα κορίτσια που σχετίζονταν με τον χώρο του θεάματος, της μόδας, του αθλητισμού ή του χορού. Η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης, της μόδας, των προτύπων αλλά ακόμα και των αυστηρών γονιών, προπονητών και μάνατζερ και της τελειομανίας ή της ανάγκης για έλεγχο ήταν κατά κανόνα οι αιτίες που βρίσκονταν πίσω από τις διαταραχές αυτές. Σήμερα όμως τα πράγματα δεν είναι μόνο έτσι. Οι διατροφικές διαταραχές αφορούν περισσότερες γυναίκες, διαφόρων ηλικιών, αλλά και άνδρες από διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους. Η νευρική ανορεξία θεωρείται η πιο σοβαρή από αυτές τις διαταραχές, καθώς το άτομο υποσιτίζεται, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας, που δεν είναι απίθανο να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Η βουλιμία, που δεν είναι παρά η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, οδηγεί τον άνθρωπο που πάσχει από αυτήν να επιδίδεται σε πολλά και συνεχιζόμενα επεισόδια υπερφαγίας (βουλιμικά επεισόδια) και μετά να χρησιμοποιεί ανορθόδοξους τρόπους –σωστούς κατά τη γνώμη του–, για να «διώξει» από τον οργανισμό του το φαγητό που κατανάλωσε ώστε να μη «φορτωθεί» τις θερμίδες που θα του έδινε και κατ’ επέκταση να μην πάρει κιλά. Συνήθως ο βουλιμικός προκαλεί εμετό, αλλά επίσης παίρνει καθαρτικά ή/και διουρητικά ή/και περνάει πολλές ώρες κάνοντας γυμναστική για να κάψει τις θερμίδες που πήρε. Γι’ αυτό και οι βουλιμικοί έχουν φυσιολογικό βάρος και είναι αρκετά δύσκολο να γίνει αντιληπτή η διαταραχή που τους ταλαιπωρεί.
Τα επεισόδια υπερφαγίας
Ένας βουλιμικός θα καταναλώσει σε κάθε επεισόδιο υπερφαγίας μια τεράστια ποσότητα φαγητού (αλμυρά και γλυκά τρόφιμα) κρυφά και σε χρονικό διάστημα λίγων ωρών. Συχνά πρόκειται για μια διαδικασία ιεροτελεστίας (π.χ. με συνοδεία μουσικής), όπου τρώει ανεξέλεγκτα, ακόμα κι αφού έχει χορτάσει. Συχνά δεν συνειδητοποιεί πλήρως την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, αλλά είναι σαν να έχει καταναλώσει εξαρτησιογόνες ουσίες. Όταν πια τον κυριεύουν οι τύψεις, αναζητά μια μορφή «κάθαρσης», που συνήθως «πετυχαίνει» κάνοντας εμετό. Για να θεωρηθεί ότι κάποιος πάσχει από βουλιμία, τονίζουν οι ειδικοί, πρέπει να επιδίδεται σε τουλάχιστον 3 βουλιμικά επεισόδια την εβδομάδα για μία περίοδο 3 με 6 μηνών, που συχνά αυξάνονται σε συχνότητα όσο περνάει ο καιρός.
Το προφίλ του βουλιμικού
Πρόκειται συνήθως για γυναίκες στις οποίες συχνά συνυπάρχει διαταραχή προσωπικότητας, κατάχρηση άλλων ουσιών και συννοσηρότητα με κατάθλιψη. Επηρεασμένες από τα πρότυπα, την εικόνα στα ΜΜΕ, τη μόδα κ.λπ., ξεκινούν να προσπαθούν να ελέγξουν το βάρος τους και να βελτιώσουν το σώμα τους –για το οποίο συνήθως έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα– και οδηγούνται στον φαύλο κύκλο των διατροφικών διαταραχών.
Τα σημάδια της διαταραχής
Η βουλιμία είναι μια διαταραχή που γίνεται δύσκολα αντιληπτή, όμως υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να μας κάνουν να υποψιαστούμε ότι η φίλη μας, η αδερφή μας, η συνάδελφός μας –αλλά κι εμείς οι ίδιες, όταν δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει– αντιμετωπίζει πρόβλημα βουλιμίας.
Τέτοια σημάδια είναι:
*Η απότομη πτώση ή οι συχνές αυξομειώσεις του βάρους
*Η εμμονή με το φαγητό, τις θερμίδες, τα λιπαρά, τη ζυγαριά, τη γυμναστική, τις δίαιτες
*Η αφυδάτωση, τα αδύναμα και θαμπά μαλλιά και νύχια, τα προβλήματα με τα ούλα και τα δόντια, τα γυναικολογικά και γαστρεντερικά προβλήματα, τα σπασμένα αγγεία στο πρόσωπο κ.ά.
*Η καταθλιπτική διάθεση, ειδικά σε συνδυασμό με εκνευρισμό, ευερεθιστότητα και άγχος
*Η συνεχής κούραση
*Η επιθυμία για συνεχή απομόνωση, ειδικά στη διάρκεια του φαγητού, στην τουαλέτα κ.λπ.
Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν
Η βουλιμία –αν και λιγότερο επικίνδυνη από την ανορεξία– μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο στόμα, στα δόντια και τα ούλα αλλά και ορμονικά, γαστρεντερικά και καρδιολογικά προβλήματα, που σε κάποιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι μπορεί κάποιος να περάσει από τη βουλιμία στην –ακόμα πιο επικίνδυνη– ανορεξία, μια που οι δύο διαταραχές είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε
Λόγω του ότι η βουλιμία εντοπίζεται πιο δύσκολα συγκριτικά με την ανορεξία, οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή φτάνουν στον ειδικό κατά μέσο όρο 6 χρόνια από τη στιγμή που ξεκίνησε να τους απασχολεί το πρόβλημα. Ο βουλιμικός θα βοηθηθεί από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να μάθει να ελέγχει τις παρορμήσεις του και να αντιμετωπίσει τις αιτίες που τον οδηγούν στα βουλιμικά επεισόδια, ενώ είναι πιθανό να χρειαστεί και φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά). Η συνεργασία του με έναν διατροφολόγο είναι επίσης απαραίτητη, ώστε να εκπαιδευτεί να τρώει σωστά, υγιεινά και να μάθει να αντιμετωπίζει τις ενδείξεις της ζυγαριάς του.