Της Άννας Δάλλα
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον θυμό μας. Θυμός και διαχείριση
Νιώθουμε θυμωμένοι; Πάρα πολύ; Ίσως ανακουφιστούμε μαθαίνοντας ότι δεν είμαστε οι μόνοι. Το γεγονός ότι είμαστε πολλοί δεν μας δικαιολογεί, φυσικά. Η αλήθεια είναι ότι όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια μάς έχουν δώσει πολλές αφορμές αλλά και αιτίες για να είμαστε θυμωμένοι, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο, άλλοι για λιγότερα και άλλοι για περισσότερα. Είμαστε θυμωμένοι με τους πολιτικούς, με τον καιρό, με τον κορονοϊό, με τις τιμές των καυσίμων, με τις εταιρείες κούριερ… Με πράγματα που μπορούμε, αλλά που συνήθως δεν μπορούμε –ούτε εμείς ούτε κανείς άλλος– να ελέγξουμε. Τι μπορούμε να τον κάνουμε όμως όλον αυτόν τον θυμό, που αν τον αφήσουμε θα έρθει να μας πνίξει, καθώς αποτελεί πολλή συσσωρευμένη ενέργεια; Σημασία έχει να βρούμε τον τρόπο να τον αντιμετωπίσουμε και να μην τον αφήσουμε να εξουσιάζει και να καταστρέφει τελικά τη ζωή μας.
Μήπως να βάλουμε τις φωνές;
Στο Λονδίνο πρόσφατα εγκαινιάστηκε ένα «screamatorium» («ουρλιαχτήριο», θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά, αν αποκτούσαμε ένα τέτοιο μέρος και στην Ελλάδα), ένας χώρος, ένα άδειο μαγαζί, όπου μπορούμε να ουρλιάξουμε για να βγάλουμε τον θυμό μας. Ο εν λόγω χώρος έμεινε ανοιχτός για 4 μέρες και ήταν ανοιχτός δωρεάν σε όσους ήθελαν να ξεσπάσουν. Το να ουρλιάζουμε σε έναν άδειο χώρο απευθυνόμενοι στο τίποτα μοιάζει, αν μη τι άλλο, ντροπιαστικό. Το δοκίμασαν αρκετοί, αλλά μόνο κάποιοι ένιωσαν την άνεση να το «πάνε μέχρι τέλους» και τελικά να εκφράσουν όσα είχαν μέσα τους. Αλλά η ιδέα του να ουρλιάζουμε δεν είναι ούτε καινούργια ούτε αδοκίμαστη. Η θεραπεία της πρωταρχικής κραυγής επινοήθηκε από τον ψυχολόγο Arthur Janov τη δεκαετία του 1960. Βασισμένη στην ιδέα ότι η κραυγή μπορεί να βοηθήσει με τον πόνο που προκαλούν τα καταπιεσμένα παιδικά τραύματα, έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1970 και προσέλκυσε ανθρώπους όπως ο John Lennon και η Yoko Ono. Αποδείχτηκε όμως αμφιλεγόμενη με την πάροδο των ετών, με ορισμένους ειδικούς να είναι επιφυλακτικοί ως προς τα οφέλη της. Σίγουρα, το να βάλουμε τις φωνές μπορεί να βοηθήσει σε κάποιες περιπτώσεις, όπως όταν νιώθουμε κίνδυνο ή απειλή ή ενθουσιασμό. Αντίθετα, όταν κραυγάζουμε για να ξεσπάσουμε τον θυμό μας σε ένα ειδικά φτιαγμένο περιβάλλον, καθώς οι κραυγές είναι σε μεγάλο βαθμό αποσυνδεδεμένες από το πρόβλημα, είναι αμφίβολο αν μπορούν να λειτουργήσουν τελικά αγχολυτικά. Αντίστοιχα με τα «ουρλιαχτήρια», υπάρχουν και οι χώροι που μπορεί κάποιος να πάει και να ξεσπάσει τον θυμό του σπάζοντας σε ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια. Αλλά ούτε και αυτήν τη διέξοδο συστήνουν οι ειδικοί. Πρόκειται για μια καταφυγή στη βία που φυσικά δεν είναι λύση.
Δύο σύγχρονες προτάσεις
Μια πρόταση είναι να εστιάσουμε στην αναπνοή σε συνδυασμό με τον διαλογισμό, όπως ορίζεται και χρησιμοποιείται και από τη βουδιστική παράδοση. Το τελευταίο διάστημα τα μαθήματα αναπνοής έχουν γίνει πολύ της μόδας, υποσχόμενα να βοηθήσουν σε όλα, από την κούραση, τη συγκέντρωση και τη μνήμη μέχρι το στρες, το άγχος και την κατάθλιψη. Η διδασκαλία τείνει να περιλαμβάνει ένα μείγμα τεχνικών αναπνοής και διαλογισμού. Επίσης, επηρεασμένη από τη βουδιστική σκέψη είναι και η πρακτική της ριζικής αποδοχής, που έρχεται ξανά στη μόδα. Είναι αυτό που ακούγεται απλό αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκο και βαθύ και βασίζεται στο «αποδέξου ό,τι δεν μπορείς να αλλάξεις». Η ιδέα είναι ότι η μη επικριτική αποδοχή των καταστάσεων που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό μας θα μειώσει τον πόνο που προκαλούν. Ούτε όμως η αναπνοή ούτε η προτροπή για την αποδοχή όσων δεν μπορούμε να επηρεάσουμε είναι τεχνικές που μαθαίνονται εύκολα και χωρίς προσπάθεια, αντίθετα χρειάζεται χρόνος και κατάλληλη εκπαίδευση για να τις κατακτήσουμε. Φυσικά, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, η συμβολή ενός ειδικού ψυχικής υγείας μπορεί να μας βοηθήσει ουσιαστικά, τόσο στο να βρούμε τις τεχνικές αντιμετώπισης όσο και τις αιτίες πίσω από τον θυμό μας.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη Δρ. Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική. www.nataliakoutrouli.gr