Όταν πρωτοήρθα να ζήσω στο Λονδίνο, πριν από δέκα χρόνια, στις 10 Νοεμβρίου του 2013, ήταν σχεδόν Χριστούγεννα. Οι Άγγλοι ξεκινάνε να ψωνίζουν για αυτή την περίοδο από τον Αύγουστο ή και νωρίτερα.
της Άννας Δάλλα
Αρχίζουν να σε ρωτάνε αν ετοιμάζεσαι για τα Χριστούγεννα από τις αρχές Νοεμβρίου και μόλις μπει ο Δεκέμβριος η κίνηση στους δρόμους είναι ανυπόφορη και όλοι έχουν «κλείσει» το πρόγραμμά τους με διάφορα εορταστικά πάρτι, εκδηλώσεις και εξόδους μέχρι και τις 24 Δεκεμβρίου. Οι γαλοπούλες προπαραγγέλνονται από τον Οκτώβριο και στα σουπερμάρκετ από τις 20 Δεκεμβρίου και μετά γίνεται το αδιαχώρητο, με τα ράφια να αδειάζουν σαν να έχει ξαφνικά κηρυχτεί πόλεμος. Τα έθιμα, πάρα πολλά. Σήμερα, τόσα χρόνια μετά, δεν είμαι σίγουρη αν τα ξέρω –και αν τα έχω κατά καιρούς ενστερνιστεί– όλα. Οι επιλογές δεκάδες, βόλτες σε στολισμένα/φωτισμένα δάση, κήπους, παλάτια, προβολές με φώτα και χριστουγεννιάτικα δέντρα, συναυλίες με κάλαντα, μπαλέτα, ταινίες, θεατρικά έργα όλα με γιορτινά θέματα, χριστουγεννιάτικα μενού, βιτρίνες, στολισμένα δέντρα, δώρα, ψώνια, κόσμος και κυρίως φώτα, πολλά φώτα, τόσα που είναι αρκετά να μετατρέψουν την πιο σκοτεινή εποχή του χρόνου σε μια λαμπερή, μαγευτική υπερπαραγωγή. Τελευταία συνειδητοποιώ πόσο αλλάζουν την πόλη. Στις 21 με 22 Δεκεμβρίου είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο, η πιο μικρή μέρα του χρόνου, η πιο μεγάλη νύχτα. Αν τα Χριστούγεννα δεν υπήρχαν, θα έπρεπε να τα εφεύρουμε. Ευτυχώς το έκαναν άλλοι πριν από εμάς.
Στην αρχή τους σνόμπαρα τους Βρετανούς, με τα δέντρα τους, τα στολίδια τους, τα δώρα τους, τα φωτάκια τους, την εμμονή τους με τη γιορτή. Μετά κατάλαβα. Οι πρόγονοί τους, οι διάφοροι κάτοικοι της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, είχαν ανάγκη να φωτίσουν και να γιορτάσουν κάπως την πιο σκοτεινή περίοδο του χρόνου.
Τα περισσότερα έθιμα των Χριστουγέννων προέρχονται από τις παγανιστικές εποχές, και ο χριστιανισμός –πολύ σωστά– τα ενσωμάτωσε, αντί να τα περιθωριοποιήσει. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ο κεντρικός πρωταγωνιστής των γιορτών, «γεννήθηκε» πριν από την επικράτηση του χριστιανισμού, από όταν οι Γερμανοί στόλιζαν το σπίτι τους με κλαδιά από αειθαλή δέντρα. Όταν επικράτησε ο χριστιανισμός, οι άνθρωποι άρχισαν να στολίζουν τα κλαδιά αυτά και τα δέντρα με μήλα ως αναφορά στον Κήπο της Εδέμ. Αργότερα προστέθηκαν διάφοροι καρποί και ζαχαρώδη γλυκά ως διακοσμητικά. Όταν οι Γερμανοί μετανάστευσαν σε άλλα μέρη της Ευρώπης, το χριστουγεννιάτικο δέντρο τους φαινόταν στους υπόλοιπους σαν ένα ξενόφερτο έθιμο. Το 1848, όμως, η βασίλισσα Βικτώρια της Αγγλίας ζήτησε από τον γερμανικής καταγωγής σύζυγό της Αλβέρτο να στολίσουν ένα δέντρο με καρπούς, φρούτα, γλυκά, κεριά και έναν άγγελο, όπως έκανε εκείνος στην παιδική του ηλικία. Όταν το δέντρο αυτό παρουσιάστηκε έγινε της μόδας όχι μόνο στην Αγγλία αλλά και στην Αμερική. Σύντομα επικράτησαν τα πιο επιτηδευμένα στολίδια που γνωρίζουμε και σήμερα αλλά και τα ηλεκτρικά φωτάκια. Το 1870 ξεκίνησαν Γερμανοί να φτιάχνουν και να εξάγουν γυάλινα στολίδια και το 1882 ο συνεργάτης του Thomas Edison, Edward Hibberd Johnson, δημιούργησε το πρώτο σετ από ηλεκτρικά φωτάκια για το δέντρο.
Νομίζω στη Μεγάλη Βρετανία είναι αδύνατον κάποιος να ομολογήσει ότι δεν διαπνέεται από το εορταστικό πνεύμα ή ότι δεν τον αγγίζει η μαγεία των Χριστουγέννων. Τα τελευταία χρόνια αυτό φαίνεται να ισχύει όλο και περισσότερο και στην Ελλάδα. Κατηγορούμε τον καταναλωτισμό, την παγκοσμιοποίηση, τα ξενόφερτα, το ότι μιμούμαστε τους ξένους μια ζωή… Δεν ξέρω αν είναι έτσι. Τα τελευταία χρόνια νομίζω ότι και οι Έλληνες απλά αναζητούμε μια διέξοδο για χαρά, για στολίδια και φωτάκια, που μπορεί να μην τα χρειαζόμαστε τόσο για να φωτίσουν το σκοτάδι στους δρόμους μας, όμως τα έχουμε ανάγκη για να μας θυμίσουν ότι υπάρχει ελπίδα να ανακαλύψουμε λίγη κρυμμένη μαγεία. Ας μην τη στερήσουμε ούτε από τον εαυτό μας ούτε από τους αγαπημένους μας. Και δεν χρειάζονται πολλά. Λίγα φωτάκια αρκούν για να σπάσουν το σκοτάδι της καθημερινότητας.