Συχνά πυκνά πολλοί από εμάς δηλώνουμε ότι έχουμε ανάγκη από ξεκούραση. Ξέρουμε όμως πόση ξεκούραση χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα;
της Άννας Δάλλα
Πόση ξεκούραση χρειαζόμαστε;
Παρ’ όλο που όλοι γνωρίζουμε ότι η ξεκούραση είναι εξαιρετικά σημαντική για τη σωματική και ψυχική μας ευεξία, δυσκολευόμαστε να το κάνουμε πράξη στην καθημερινή μας ζωή. Όταν έχουμε πολλή δουλειά, είμαστε γενικά πολυάσχολοι, έχουμε πολλές υποχρεώσεις με τα παιδιά μας, την επαγγελματική ή/και την προσωπική μας ζωή, η ξεκούραση μπαίνει σε δεύτερη μοίρα και δεν παίρνει τον χώρο και κυρίως τον απαραίτητο χρόνο. Ένας ακόμα λόγος για αυτή την έλλειψη ξεκούρασης και ύπνου, πέρα από το πολυάσχολο πρόγραμμά μας, είναι και το διαρκές άγχος, το οποίο σε συνδυασμό με τη συνεχή έκθεσή μας στις διάφορες οθόνες και τα ηλεκτρονικά μέσα, δεν βοηθά στο να ηρεμήσουμε, πόσο μάλλον να κοιμηθούμε.
10 ώρες ξεκούρασης καθημερινά
Σύμφωνα με τους ειδικούς, αν θέλουμε να έχουμε το μέγιστο όφελος από την ξεκούραση –που δεν επιτυγχάνεται μόνο με τον ύπνο, όπως ίσως φανταζόμαστε–, είναι σκόπιμο να στοχεύουμε στις 10 ώρες καθημερινά. Φυσικά, μπορούμε να λειτουργήσουμε και με λιγότερη ξεκούραση για μικρά χρονικά διαστήματα, αλλά αν συνεχίσουμε για πολύ να μην ξεκουραζόμαστε επαρκώς είναι πολύ πιθανό να έχουμε μειωμένη απόδοση και σωματική κούραση. Το να δουλέψουμε πολύ για ένα διάστημα επειδή έχουμε μια επείγουσα προθεσμία ή να μην ξεκουραζόμαστε επαρκώς επειδή έχουμε ένα μωρό να φροντίσουμε είναι φυσιολογικό και ο οργανισμός μας είναι φτιαγμένος για να τα αντέχει, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί αυτό να αποτελέσει μια μόνιμη κατάσταση.
Είναι η ποσότητα ξεκούρασης που χρειαζόμαστε διαφορετική για τον καθένα;
Είναι αυτονόητο ότι η απαιτούμενη ποσότητα ανάπαυσης εξαρτάται από τις ατομικές μας ανάγκες. Όταν δεν κοιμόμαστε καλά, έχουμε πολυάσχολο πρόγραμμα ή αισθανόμαστε αγχωμένοι, μπορεί να νιώθουμε ότι χρειαζόμαστε πιο συχνά διαλείμματα. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να δίνουμε σε κάθε περίπτωση στον οργανισμό μας την ευκαιρία να ανακάμψει.
Πώς μπορούμε να ξεκουραστούμε;
Η ανάπαυση μπορεί επίσης να είναι δύσκολο να οριστεί, επειδή μοιάζει να είναι διαφορετική για τον καθένα. Η Αμερικανίδα γιατρός Saundra Dalton-Smith, που ασχολείται με το burnout, προσδιορίζει επτά τύπους ανάπαυσης: δημιουργική, νοητική, σωματική, κοινωνική, συναισθηματική, αισθητηριακή και πνευματική. Πιθανότατα θα χρειαστούμε λίγο από όλους τους τύπους ξεκούρασης για να λειτουργήσουμε καλά, αλλά ορισμένοι άνθρωποι χρειάζονται συγκεκριμένους τύπους πιο συχνά από άλλους, για παράδειγμα, ανάλογα με την προσωπικότητά τους ή την εργασία τους. Η ανάπαυση μπορεί επίσης να οριστεί ως κάθε συμπεριφορά που αποσκοπεί στην αύξηση της σωματικής ή ψυχικής ευεξίας. Μπορεί να είναι ενεργητική, όπως το να βγούμε για μια βόλτα έξω, ή παθητική, όπως το να αφιερώσουμε 10 λεπτά για να καθίσουμε και να αναπνεύσουμε βαθιά.
Η σημασία του ύπνου
Θα πρέπει να έχουμε συνεχώς υπόψη μας ότι η ανάπαυση δεν είναι συνώνυμη με τον ύπνο, αλλά ο ύπνος είναι ένας από τους βασικούς τρόπους για να την επιτύχουμε. Είναι μια ουσιαστική λειτουργία του σώματος και επηρεάζει κάθε σύστημα, από τη γνωστική μας λειτουργία μέχρι την υγεία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Ο καλής ποιότητας ύπνος –οι συνιστώμενες 7 έως 9 ώρες ανά νύχτα– είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη μνήμη, τη συγκέντρωση, την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος και τον μεταβολισμό. Άλλωστε, το σώμα μας δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ύπνο. Δυστυχώς, σε όλες τις πρόσφατες σχετικές έρευνες φαίνεται ότι οι σύγχρονοι ενήλικες δεν κοιμούνται επαρκώς. Μάλιστα, πολλές φορές ο ύπνος διαρκεί λιγότερο από 6 ώρες. Ένα άλλο ανησυχητικό δεδομένο είναι ότι φαίνεται ότι κατά μέσο όρο κοιμόμαστε λιγότερο από τα προηγούμενα χρόνια.
Μπορούμε να «αποθηκεύσουμε» ύπνο;
Πολλοί θεωρούν ότι μια λύση θα μπορούσε να είναι ο ύπνος που κατά κάποιον τρόπο «αποθηκεύουμε» με το να κοιμόμαστε περισσότερο κάθε φορά που έχουμε την ευκαιρία (π.χ. τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές). Οι ειδικοί όμως εξηγούν ότι δεν είναι πραγματικά δυνατό να δημιουργήσουμε ενεργειακά αποθέματα ύπνου κατά τη διάρκεια τέτοιων ήρεμων περιόδων και ότι είναι επίσης σκόπιμο –σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πιο πρόσφατων ερευνών– να διατηρούμε ένα σταθερό ωράριο ύπνου και να φροντίζουμε να κοιμόμαστε και να ξυπνάμε την ίδια ώρα κάθε μέρα.
Πώς να βεβαιωθούμε ότι ξεκουραζόμαστε αρκετά
Ακόμα και όταν νιώθουμε ότι απλώς δεν έχουμε χρόνο, είναι πάντα καλή ιδέα να βρίσκουμε τρόπους να ενσωματώνουμε την ξεκούραση και τη χαλάρωση στην καθημερινότητά μας. Εξάλλου, βρίσκουμε κάθε μέρα χρόνο για να φάμε, να κινηθούμε, να ολοκληρώσουμε εργασίες και να πάμε στη δουλειά. Γιατί να είναι διαφορετικά τα πράγματα με την ξεκούραση;
Ένα παράδειγμα 10 ωρών ξεκούρασης την ημέρα
- 8 ώρες ύπνου, συν ή πλην μία ώρα
- 20 έως 30 λεπτά «αγχολυτικής συζήτησης» με τον σύντροφό μας ή κάποιο άλλο κοντινό μας πρόσωπο
- 30 λεπτά σωματικής δραστηριότητας
- 30 λεπτά για να αφιερώσουμε στο δείπνο μας
- Ακόμα 30 λεπτά που μπορούμε να διαθέσουμε ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις μας. Θα μπορούσε να είναι το να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να ακούσουμε μουσική, να πιούμε έναν καφέ, να ασχοληθούμε με την περιποίηση του εαυτού μας κ.ά.