Ζωγραφίζει σκάφη. Παλιά, εντυπωσιακά, ονειρεμένα. Κειμήλια μιας άλλης εποχής που πλέον βρίσκονται παροπλισμένα και περιμένουν υπομονετικά κάποιον να τους χαρίσει μια δεύτερη ζωή. Με υπομονή, μεράκι, επιμονή και αγάπη. Μέσα από έργα που αποτίνουν φόρο τιμής στις χρυσές εποχές της ναυσιπλοΐας.
Συνέντευξη: Βάνα Αντωνοπούλου
Το πάθος της Χρύσας Δελλαπόρτα για τα σκάφη μετράει χρόνια. Από την εποχή που άφησε το Αγρίνιο για την Αθήνα και με τον σύζυγό της άρχισαν να ανακαλύπτουν και να αποκτούν σκάφη σε κακή κατάσταση, παρατημένα, και να τα επαναφέρουν –με προσωπική δουλειά και σύμφωνα με παραδοσιακές τεχνικές– στην κατάσταση που ήταν όταν ναυπηγήθηκαν.
Σήμερα, αυτοχαρακτηρίζεται «πορτρετίστας σκαφών» και με όπλα τα πινέλα και το ταλέντο της αποτυπώνει στον καμβά το μεγαλείο και τη γοητεία των πλοίων. Και μας ταξιδεύει, έστω και για λίγες στιγμές, πάνω σε ένα κατάστρωμα, μέσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας…
Μαζί με τον σύζυγό σας έχετε ασχοληθεί επαγγελματικά με τα παραδοσιακά σκάφη, τα οποία επαναφέρατε με αγάπη και μεράκι στην αρχική τους κατάσταση. Πιστεύετε ότι πίσω από την επιλογή του ναυτικού θέματος στα έργα σας βρίσκεται αυτή η «ανάγκη» να συντηρήσετε και να αναβιώσετε ένα σκαρί;
Σαφώς και η επιλογή των ναυτικών θεμάτων στα έργα μου έχει να κάνει αφενός με τη μεγάλη μου αγάπη για τα σκάφη, και ιδιαίτερα τα κλασικά, παραδοσιακά σκαριά, ελληνικά και μη, αλλά και από το μεράκι και την ανάγκη να συντηρηθούν και να αναβιώσουν όσο πιο πολλά από αυτά γίνεται. Έχω έρθει σε άμεση επαφή με την ανακατασκευή ξύλινων κλασικών σκαφών για πολλά χρόνια και έτσι θεωρήθηκε αυτονόητο να τα μεταφέρω στον καμβά, στο ξύλο καθώς και πάνω σε παλιούς ναυτικούς χάρτες, χρησιμοποιημένους, με ίχνη από τις πορείες που είχαν χαράξει σε αυτούς οι εκάστοτε καπετάνιοι. Ήταν μια ιδέα που είχα να τα ζωγραφίσω πάνω σε χάρτες και τελικά φάνηκε σαν να βρήκαν τον φυσικό τους χώρο για να συνεχίσουν τα «ταξίδια» τους.
Κάποιοι ίσως θεωρούν τα σκάφη και τις θαλασσογραφίες πιο «ανδρικό» θέμα. Τι απαντάτε;
Δεν θεωρώ ότι έχει να κάνει με το φύλο του καλλιτέχνη, αλλά με την αγάπη και την αφοσίωση στο συγκεκριμένο θέμα. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλές γυναίκες καλλιτέχνιδες που να ασχολούνται με τα ναυτικά θέματα. Για μένα είναι σκοπός, είναι ένας στόχος να μπορώ να μένω πιστή σ’ αυτό το αντικείμενο δουλειάς, με γοητεύει, και κάθε φορά που στήνω το τελάρο πάνω στο καβαλέτο ξεκινάει ένα καινούργιο ταξίδι…
Καλλιτεχνικά βαδίζετε στα χνάρια σημαντικών εικαστικών, όπως ο Βολανάκης και ο Βασιλείου. Πώς το αντιμετωπίζετε; Σας τρομάζει; Σας ιντριγκάρει;
Δεν τολμώ να συγκρίνω τον εαυτό μου με τα ιερά εικαστικά «τέρατα» που αναφέρατε. Εγώ μπορώ μόνο να πω ότι εμπνεύστηκα από τους παλιούς «καραβογράφους», οι οποίοι κατόπιν παραγγελίας του πλοιοκτήτη που κατασκεύαζε ένα σκάφος το ζωγράφιζαν, και έτσι μέσα από αυτούς τους πίνακες διασώθηκαν πληροφορίες και εικόνες για το πώς ήταν τα σκάφη της εποχής πριν από τη φωτογραφία.
Πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να μπει και να καθιερωθεί στον χώρο της τέχνης;
Πιστεύω ότι έχει να κάνει με την ανταπόκριση του έργου στον κόσμο στον οποίο απευθύνεται. Αν μπορεί να περάσει αυτό που θέλει προς τα έξω και να γίνει αποδεκτό και αναγνωρίσιμο, αυτό δεν έχει σχέση με το φύλο της, αλλά με την ικανότητά της. Πιθανόν σε πιο «κλειστές» καλλιτεχνικές ομάδες να υπάρχουν κάποιες δυσκολίες λόγω φύλου, αλλά θέλω να πιστεύω ότι αυτές δεν είναι πολλές. Άλλωστε, έχουμε πολλές γυναίκες σε υψηλές θέσεις σε τομείς που έχουν να κάνουν με την τέχνη, όπως η κ. Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου, συγγραφέας, ιστορικός τέχνης και αρχαιολόγος, και βεβαίως πολλές άλλες γυναίκες.
Τι συμβουλή θα δίνατε σε μια γυναίκα που θέλει να ασχοληθεί με την τέχνη;
Θα της έλεγα να αγαπά πολύ αυτό που θα διαλέξει να εκφραστεί μέσω της τέχνης της και να είναι πιστή και επίμονη στον στόχο της. Επίσης, πολύ εργατική. Δεν αρκούν μόνο η έμπνευση και το ταλέντο, χρειάζεται σκληρή δουλειά και αφοσίωση και να θυμάται πάντα ότι η δουλειά της είναι καλό να έχει, εκτός από ανταπόκριση, και μια προσωπική σφραγίδα αναγνωρισιμότητας.
Μεγαλώσατε καλλιτεχνικά σε μια εποχή όπου επικράτησαν κυρίως ο μινιμαλισμός και η pop art. Γιατί επιλέξατε μια πιο κλασική, θα έλεγε κανείς, τεχνοτροπία;
Η δουλειά μου έχει να κάνει και με σκάφη κάποιας άλλης εποχής, πολλά εκ των οποίων δεν υπάρχουν πια, επομένως πρέπει να τα ζωγραφίζω όπως πραγματικά ήταν. Αυτό προϋποθέτει ρεαλισμό στην απόδοση των θεμάτων μου. Είναι σημαντικό για μένα να ζωγραφίζω τα σκάφη όπως ήταν ή είναι ακόμη και σήμερα. Είναι μια μορφή αναβίωσης αυτών των σκαριών και με συγκινεί ιδιαίτερα να τα «ζωντανεύω» στον καμβά με σύνεργα τα πινέλα μου. Αποκαλώ τον εαυτό μου «πορτρετίστα σκαφών», γιατί ουσιαστικά κάνω τα πορτρέτα τους.
Τελικά, ο καλλιτέχνης πρέπει να αντικατοπτρίζει στα έργα του την εποχή του;
Δεν πιστεύω στις δεσμεύσεις αυτού του είδους. Ο καλλιτέχνης πρέπει να εκφράζεται μέσα από αυτό που τον ευχαριστεί και έχει ανταπόκριση σε αυτούς τους οποίους απευθύνει το έργο του. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα εποχής. Εγώ πολλές φορές νιώθω ότι έχω ζήσει πολλά χρόνια πίσω, όταν κατασκευάζονταν αυτά τα κλασικά αριστουργήματα στα ναυπηγεία μιας άλλης εποχής.
Τα έργα σας εκφράζουν μια νοσταλγία για το παρελθόν. Για έναν παράδεισο που πλέον έχει χαθεί ή που τον καταπιέζουμε;
Σίγουρα τα έργα μου εκφράζουν μια νοσταλγία για το παρελθόν, όμως πιστεύω ότι ο καθένας μας κουβαλάει τον παράδεισό του και τον εκφράζει με τον τρόπο του ή τον καταπιέζει ή τον ελευθερώνει. Είναι θέμα επιλογών.
Πέρα από τα σκάφη, ποιο άλλο θέμα θα θέλατε να πραγματευτείτε μέσα από τις δημιουργίες σας;
Μέχρι στιγμής τα σκάφη είναι η θεματολογία που με ενδιαφέρει και που αγαπώ να πραγματεύομαι. Έχω μια εξειδίκευση και αναγνωρισιμότητα σε αυτό που κάνω και θα ήθελα να το συνεχίσω και να το εξελίξω, με όποιους τρόπους εμπνευστώ στο μέλλον, έτσι ώστε να συνεχίσω να χαρακτηρίζομαι από τον τίτλο της «καραβογράφου-πορτρετίστα σκαφών». Άλλωστε, μια γυναικεία ματιά έχει άλλο ενδιαφέρον και οπτική γωνία για να επεξεργαστεί και να αποδώσει τη συγκεκριμένη θεματολογία.
Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας έργο; Έχει πουληθεί ή βρίσκεται ακόμα στην κατοχή σας;
Ένα πολύ αγαπημένο μου είναι ένα έργο με θέμα το λιμάνι του Πειραιά στη δεκαετία του ’60, με τα επιβατικά της εποχής που έκαναν δρομολόγια για τα νησιά μας. Είναι ένα έργο μεγάλων διαστάσεων, το οποίο έχει πουληθεί και βρίσκεται στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς (Ο.Λ.Π.).
Τι σας εμπνέει στην καθημερινότητα;
Έχω την τύχη και την ευλογία να ζω και να εργάζομαι σε ένα όμορφο κτήμα στα Μεσόγεια. Έτσι, έχω καθημερινή έμπνευση από την ομορφιά της φύσης από την οποία περιβάλλεται το εργαστήριό μου και από τα αγαπημένα ζωάκια μου, σκυλάκια και γατάκια.
Πόσο επηρέασαν ο Covid-19 και το lockdown την εικαστική σας έκφραση; Θεωρείτε ότι αποτελούν τροχοπέδη για την τέχνη και τους καλλιτέχνες ή ότι δημιούργησαν ευκαιρίες;
Πιστεύω ότι δημιουργεί ευκαιρίες για έμπνευση και περισυλλογή και, θέλοντας να είμαι αισιόδοξη, θεωρώ ότι πρέπει να βλέπουμε τις θετικές πλευρές αυτής της τόσο δύσκολης κατάστασης που βιώνουμε όλοι μας και που ελπίζω να την ξεπεράσουμε όσο το δυνατόν συντομότερα.
Υπάρχουν εικαστικοί που θαυμάζετε; Σύγχρονοι; Παλιότεροι;
Είναι τόσοι πολλοί και αξιόλογοι… Και σύγχρονοι (Εγγονόπουλος, Παρθένης, Τέτσης, Σταύρου, Μποκόρος κ.λπ.) και παλαιότεροι (Λύτρας, Βολανάκης, Ιακωβίδης, Γύζης), δεν τελειώνει η λίστα. Με έχει όμως συγκινήσει ιδιαίτερα η ζωή και το έργο της Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα, η τραγικότητα της ζωής αυτής της Σπετσιώτισσας ζωγράφου.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Εύχομαι να μπορώ να συνεχίζω τη δουλειά μου με την ίδια διάθεση και αγάπη, όπως την κάνω μέχρι σήμερα, και με την αποδοχή που έχει από όσους την έχουν γνωρίσει.
Μέσα στα κοντινά σχέδια είναι και η προετοιμασία για μια έκθεσή μου στη Ναυτιλιακή Λέσχη Πειραιά. Ένας φιλόξενος και αγαπημένος χώρος, στον οποίον έχω εκθέσει δουλειά μου άλλες δύο φορές παλιότερα. Ημερομηνία δεν έχει κανονιστεί ακόμη, λόγω των γνωστών προβλημάτων της πανδημίας.
