Η κλιματική αλλαγή και το πώς επηρεάζει τόσο την καθημερινότητά μας όσο και την υγεία μας είναι ένα θέμα που απασχολεί πολύ τους επιστήμονες, και όχι μόνο πρόσφατα –όπως ίσως νομίζουμε κάποιοι– αλλά τις τελευταίες δεκαετίες.
Της Άννας Δάλλα
Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία μας
Η κλιματική αλλαγή και η επίδρασή της στην υγεία μας είναι ένα πραγματικά καυτό ζήτημα, όχι μόνο επειδή συγκεντρώνει το γενικό ενδιαφέρον, αλλά γιατί είναι ένα απτό πρόβλημα που με διάφορους τρόπους όλοι βιώνουμε τις επιπτώσεις του στην υγεία μας, στο περιβάλλον μας, στα ακραία φαινόμενα που μας ταλαιπωρούν… Σύμφωνα με τους επιστήμονες μάλιστα, ακόμα και στην πανδημία του κορωνοϊού η κλιματική αλλαγή έχει παίξει τον ρόλο της, αποτελώντας πιθανώς και ένα από τα αίτιά της. Σε κάθε περίπτωση, η εκτίμηση των ειδικών είναι ότι αν δεν πάρουμε δραστικά μέτρα και αν δεν κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν ώστε να προστατεύσουμε το περιβάλλον και να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή –να την αντιστρέψουμε είναι πολύ δύσκολο–, τόσο εμείς όσο και τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα βιώσουμε τις πολύ άσχημες επιπτώσεις της.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τα ακραία καιρικά φαινόμενα
Περισσότερο κινδυνεύουν οι ηλικιωμένοι και όσοι έχουν εύθραυστη υγεία (κυρίως αναπνευστικά προβλήματα), οι κάτοικοι των αναπτυσσόμενων χωρών όπου δεν υπάρχει τόσο μεγάλη κρατική μέριμνα και προστασία και –ακόμα κι αν μας φαίνεται περίεργο– οι κάτοικοι των πολύ μεγάλων πόλεων σε σύγκριση με όσους ζουν σε μικρότερες πόλεις ή χωριά. Για να το καταλάβουμε, αρκεί ίσως να εξηγήσουμε ότι στην περίπτωση του παρατεταμένου καύσωνα πεθαίνουν κυρίως άνθρωποι στις πόλεις, γιατί, εκτός από τη θερμοκρασία, αυξάνονται πολύ και οι ρύποι της ατμόσφαιρας και υπάρχει το φαινόμενο της θερμικής νήσου (εξαιτίας της πυκνής δόμησης η θερμοκρασία ανεβαίνει ακόμα περισσότερο στη διάρκεια της ημέρας και δεν πέφτει τη νύχτα). Φυσικά, συντρέχουν και κοινωνικοί λόγοι, καθώς είναι συχνότερο στις μεγαλουπόλεις να ζουν ηλικιωμένοι μόνοι τους –που είναι πιο ευπαθείς– και χρειάζονται ειδική μέριμνα από τους οικείους τους και την Πολιτεία. Βέβαια, όταν η κλιματική αλλαγή σχετίζεται με ακραία φαινόμενα, όπως πλημμύρες ή φωτιές, είναι πιο πιθανό να κινδυνεύσουν κάτοικοι αγροτικών και επαρχιακών περιοχών που βρίσκονται πιο κοντά στη φύση.
Προβλήματα υγείας που επιδεινώνονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής
Άσθμα και αλλεργίες
Πρόκειται για καταστάσεις που είναι πιθανό να επιδεινωθούν από την κλιματική αλλαγή, καθώς όσο μεγαλώνει η περίοδος ανθοφορίας των φυτών υπάρχει γύρη για πολύ μεγαλύτερο διάστημα στην ατμόσφαιρα. Από την άλλη πλευρά όμως, μπορεί καθώς αλλάζουν οι εποχές να μειωθεί η περίοδος της αναπαραγωγής των φυτών και κατ’ επέκταση και οι εκδηλώσεις άσθματος και αλλεργιών.
Δερματικά προβλήματα και καταρράκτης
Όσο αυξάνεται η τρύπα του όζοντος και η υπεριώδης ακτινοβολία που φτάνει στη γη, τόσο περισσότερο αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος και καταρράκτη ματιών, παθήσεις που επηρεάζονται από την ηλιακή ακτινοβολία.
Μολυσματικές ασθένειες
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις ασθένειες που μεταδίδονται από ιούς και μικρόβια. Κάποιοι από αυτούς είναι οι εξής:
*Κάποιοι ιοί (π.χ. ο Έμπολα) είναι ενδημικοί στα ζώα (κυρίως στα άγρια), τα οποία λόγω της κλιματικής αλλαγής εξαναγκάζονται να μετακινηθούν από το φυσικό τους περιβάλλον και να έρθουν σε στενή επαφή με οικόσιτα ζώα ή με τον άνθρωπο (π.χ. μέσω της τροφικής αλυσίδας). Για παράδειγμα, θεωρείται ότι στην Αφρική ο ιός του AIDS πέρασε στους ανθρώπους από τους χιμπατζήδες, που σε αρκετά μέρη τους σκοτώνουν –παράνομα– για το κρέας τους.
*Με το λιώσιμο των πάγων αποκαλύπτονται εδάφη που ήταν καλυμμένα για εκατομμύρια χρόνια. Εκεί δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να υπάρχουν καταψυγμένοι παλαιοϊοί, που θα αποψυχθούν ευρισκόμενοι σε ένα «ευνοϊκό» περιβάλλον ώστε να αναπτυχθούν.
*Η αύξηση της θερμοκρασίας ευνοεί την επιβίωση και την ευκολότερη μετάδοση βακτηρίων (π.χ. σαλμονέλα) ή άλλων ασθενειών που πιθανώς μεταδίδονται μέσω εντόμων ή τρωκτικών (π.χ. ελονοσία) και ευνοούνται από τη ζέστη και την υγρασία, ενώ επίσης εμφανίζονται και σε πιο ψυχρές περιοχές όπου αυξάνεται η θερμοκρασία και όπου μέχρι πρότινος –λόγω πιο κρύου καιρού– δεν υπήρχαν τέτοια κρούσματα.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Ίσως καταρχάς να μας φαίνεται πολύ δύσκολο να επηρεάσουμε την κλιματική αλλαγή, την υπερθέρμανση του πλανήτη, την αύξηση της τρύπας του όζοντος, την ερημοποίηση, τα ακραία καιρικά φαινόμενα… Δεν είναι όμως έτσι.
Καταρχάς, μπορούμε και πρέπει να πιέσουμε αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις και τους οποίους εμείς ψηφίζουμε και επιλέγουμε. Επίσης, έχει σημασία να συζητήσουμε και να εξηγήσουμε για την κλιματική αλλαγή στους οικείους μας, στους φίλους μας, στους συγγενείς μας, σε όσους γνωρίζουν λιγότερα…
Να και μερικά άλλα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε:
*Απενεργοποιούμε και αποσυνδέουμε από τη φόρτιση τις συσκευές όταν δεν τις χρησιμοποιούμε.
*Μειώνουμε τον θερμοστάτη του καλοριφέρ μας ειδικά τη νύχτα και όταν είμαστε εκτός σπιτιού.
*Σκεφτόμαστε πολύ καλά τις αγορές που κάνουμε φροντίζοντας να προμηθευόμαστε λιγότερα και ποιοτικότερα προϊόντα και επιλέγοντας λαχανικά και φρούτα εποχής – κατά προτίμηση τοπικής προέλευσης (εξοικονομείται ενέργεια όταν δεν μεταφέρονται από πολύ μακριά). Επιπλέον, επιλέγουμε προϊόντα σε μικρές και ανακυκλώσιμες συσκευασίες και χρησιμοποιούμε υφασμάτινες και χάρτινες τσάντες αντί για πλαστικές.
*Τρώμε λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά.
*Είμαστε πολύ προσεκτικοί με το νερό που χαλάμε. Κλείνουμε τη βρύση όταν πλένουμε τα δόντια μας και όταν κάνουμε ντους (κατά προτίμηση με χλιαρό και όχι πολύ ζεστό νερό).
*Μονώνουμε όσο καλύτερα μπορούμε το σπίτι μας (π.χ. βάζοντας διπλά τζάμια στα παράθυρα).
*Επιλέγουμε συσκευές υψηλής ενεργειακής απόδοσης (Α+++).
*Κλείνουμε τα φώτα, το ερκοντίσιον, βάζουμε το πλυντήριο να πλένει σε χαμηλή θερμοκρασία και αποφεύγουμε το στεγνωτήριο.
*Αποφεύγουμε να τυπώνουμε, χρησιμοποιούμε οικονομικές λάμπες και ανακυκλώνουμε.
*Κινούμαστε όσο μπορούμε με τα πόδια και τα μέσα μαζικής μεταφοράς και μειώνουμε τα ταξίδια, ειδικά με το αεροπλάνο.