Γυναίκες, ή πόσους ρόλους καλούμαστε καθημερινά να ενσαρκώσουμε ανεβασμένες σε 12ποντα τακούνια.
Της Άννας Δάλλα
Femme a tout faire
Τη γνώρισα τον Ιούνιο του 2000. Καινούργιες και οι δύο στο περιοδικό. Εκείνη υπεύθυνη Ομορφιάς. Άλλη μια ωραία, σκέφτηκα. Όσο το καλοκαίρι εδραιωνόταν, τόσο η ζέστη γινόταν αφόρητη. Τα ερκοντίσιον παλιά και κακοσυντηρημένα… «Αν πλέναμε τα φίλτρα, θα δούλευαν καλύτερα», είπε η ωραία. Αυτό μας έλειπε τώρα, να σκαρφαλώνουμε στα γραφεία, να βγάζουμε τα φίλτρα από τα ερκοντίσιον, σκέφτηκα. «Θα το κάνω εγώ», δήλωσε. Πριν προλάβουμε να φέρουμε αντίρρηση ανέβηκε στην καρέκλα και μετά στο γραφείο της για να φτάσει στο ερκοντίσιον, που ήταν βαλμένο ψηλά, κοντά στο ταβάνι. Ακόμα θυμάμαι τα 12ποντα λεοπάρ πέδιλα που φορούσε. «Στις παρουσιάσεις πρέπει να ντυνόμαστε καλά», μου εξήγησε καθώς τεντωνόμουν να πιάσω τα φίλτρα που είχε καταφέρει να βγάλει από το ερκοντίσιον.
«Femme a tout faire», λένε οι Γάλλοι θέλοντας να περιγράψουν τη γυναίκα που μπορεί να κάνει διάφορες δουλειές. Ποια γυναίκα όμως δεν είναι femme a tout faire ούτως ή άλλως; Με αφορμή την πρόσφατη Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα άρθρα, τα σχόλια, τα ρεπορτάζ, πέρασε πολλές φορές από το μυαλό μου ότι οι γυναίκες καλούμαστε να τα κάνουμε όλα, να υπηρετήσουμε δεκάδες ρόλους και να εξυπηρετήσουμε τους πάντες γύρω μας. Όλοι το περιμένουν αυτό από εμάς, και το σημαντικότερο είναι ότι το περιμένουμε κι εμείς οι ίδιες από τους εαυτούς μας.
Όταν η φίλη μας η Μυρτώ γέννησε και έκανε κορίτσι, το πρώτο που μας είπε ήταν: «Θα έχει πιο δύσκολη ζωή». Τότε μου είχε φανεί υπερβολή, όσο όμως περνάνε τα χρόνια νομίζω πως έχει δίκιο. Οι γυναίκες έχουμε να ζήσουμε τη δική μας ζωή και ταυτόχρονα να υποστηρίξουμε τη ζωή πολλών άλλων: των συντρόφων μας, των παιδιών μας, των γονιών μας, των συνεργατών μας, των αδερφών μας, των φίλων μας… Όλοι περιμένουν από εμάς να τους συντρέξουμε, ακόμη κι εμείς οι ίδιες.
Συνόδεψα πρόσφατα τον γιο μου σε μια εκδρομή του νηπιαγωγείου. Συμμετείχαν σε ένα εργαστήρι που τους καθοδηγούσε στο πώς θα μπορούσαν να δημιουργήσουν και να γράψουν μια ιστορία. Αργότερα περιέγραφα στην αδερφή μου την εμπειρία. Της έλεγα πόσο ωραίες ιδέες είχαν τα κορίτσια, πόσο θάρρος είχαν να πουν τη γνώμη τους, πόσο συμμετείχαν στη συζήτηση, πόσο δημιουργικές ήταν. Τα αγόρια μού φάνηκαν σαν να παρατηρούσαν, ήταν πιο ντροπαλά, πιο συγκρατημένα.
«Δεν με εκπλήσσει αυτό που παρατήρησες», μου είπε η αδερφή μου. «Αυτό που με εκπλήσσει είναι πώς, αφού τα κορίτσια ξεκινάνε με τόση ώθηση στα 5 τους χρόνια, αργότερα στη ζωή τα αγόρια τελικά τα πηγαίνουν καλύτερα; Κυβερνούν τον κόσμο, έχουν καλύτερες θέσεις, μισθούς, ακόμα και δικαιώματα!»
Η γνώμη του ειδικού
Σχολιάζει η Δρ. Ναταλία Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγος Υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής
Αναμφίβολα, ο ρόλος των γυναικών έχει αναθεωρηθεί ουσιαστικά τα τελευταία 40 χρόνια. Οι γενναίες και δυναμικές γυναίκες του προηγούμενου αιώνα διεκδίκησαν το δικαίωμά τους να ζουν ως ενεργοί πολίτες, ψηφίζοντας και συμμετέχοντας στα κοινά, να εξελίσσονται επαγγελματικά, λαμβάνοντας ανώτατη μόρφωση, και να αμείβονται ισότιμα με τους άνδρες της ίδιας επαγγελματικής βαθμίδας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι γυναίκες κατόρθωσαν να καθιερωθούν ως ίσες με τους άνδρες στον ακαδημαϊκό, πολιτικό και επαγγελματικό στίβο, να ανεξαρτητοποιηθούν και να επιτύχουν να μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Σε αρκετές περιπτώσεις –ιδιαίτερα στις βόρειες χώρες της Ευρώπης– οι γυναίκες έχουν κατακτήσει και τη συνεισφορά του συζύγου-συντρόφου-πατέρα των παιδιών τους στην καθημερινή φροντίδα του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών. Φυσικά, σε αρκετά μέρη του πλανήτη η θρησκεία και η εκάστοτε κουλτούρα δεν επιτρέπουν στις γυναίκες να ανέλθουν κοινωνικά και ο ρόλος τους περιορίζεται σε πιο παραδοσιακές, έως και πρωτόγονες, μορφές.
Στις χώρες όπου η εξέλιξη των γυναικών έχει καθιερωθεί παρατηρούμε το εξής οξύμωρο σχήμα: οι γυναίκες αντλούν ικανοποίηση από τον ρόλο που κατέκτησαν εργασιακά και κοινωνικά, αλλά ταυτόχρονα βιώνουν σωματική και συναισθηματική εξάντληση λόγω της πολλαπλότητας των ρόλων τους. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία οι γυναίκες εργάζονται το ίδιο σκληρά με τους άνδρες, συχνά χωρίς να αμείβονται αντίστοιχα, αλλά από την άλλη συνεχίζουν τη «δουλειά» τους και όταν ολοκληρώνεται το ωράριό τους. Με τα 12ποντα τακούνια τους. Γιατί η γυναίκα καλείται να είναι εργαζόμενη αλλά και μια θηλυκή, γοητευτική ύπαρξη που επιστρέφει στο σπίτι της βιαστικά για να διεκπεραιώσει και τους υπόλοιπους ρόλους της. Η σύγχρονη γυναίκα, πλέον του επαγγελματικού της ρόλου, επιμελείται το νοικοκυριό της, επιβλέπει τη μελέτη των παιδιών, σερβίρει τον σύζυγό της, ασχολείται να τους γονείς που αρρωσταίνουν μεγαλώνοντας, φροντίζει να μην ξεχάσει τα ψώνια ή την πληρωμή των λογαριασμών και πόσα άλλα. Μοιάζει, λοιπόν, οι σύγχρονες γυναίκες να έχουν κατακτήσει νέους ρόλους, αλλά να κουβαλούν ακόμα και όλους του προηγούμενους, κοινωνικά και πολιτισμικά καθιερωμένους, παραδοσιακούς ρόλους. Εφόσον αυτό το γεγονός αποτελεί παγκόσμια παραδοχή, ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο κάθε γυναίκα θα βιώσει αυτήν την πραγματικότητα θα καθορίσει τη συναισθηματική της αντίδραση. Εάν, λοιπόν, η καθημερινότητα είναι επιβαρυντική και πολύπλοκη, έχουμε την επιλογή να αισθανθούμε περηφάνεια με όσα καταφέρνουμε και φυσικά να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας, να αναδιοργανώσουμε τη ζωή μας ή να καταμερίσουμε τις υποχρεώσεις μας, για να ζούμε με πληρότητα και χαρά. Η Sarah Jessica Parker πάντως στην ταινία I don’t know how she does it τα κατάφερε…