Μπορεί οι Έλληνες να είμαστε πιο συνηθισμένοι στη ζέστη και στον ήλιο από ό,τι είναι πιθανώς οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι –ειδικά οι βόρειοι–, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε και άτρωτοι. Ειδικά όσο περνάνε τα χρόνια και τα καλοκαίρια γίνονται μακρύτερα και πιο ζεστά, είναι σκόπιμο να ξέρουμε πώς να προστατευόμαστε.
Της Άννας Δάλλα
Και ποιος δεν λατρεύει το καλοκαίρι; Όλοι μας. Με έναν όρο όμως: να είμαστε δίπλα στη θάλασσα, ει δυνατόν με ένα δροσερό ποτό, στη σκιά, και να βουτάμε κάθε φορά που έχουμε όρεξη. Αν δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να είμαστε στη θάλασσα, τότε ας είμαστε σε ένα ψηλό, δροσερό και ευάερο βουνό, ώστε να δροσιζόμαστε μακριά από τον κόσμο και την ασφυκτική ζέστη του καλοκαιριού. Ας μην κοροϊδευόμαστε, κανείς μας δεν αρέσκεται σε ένα καλοκαίρι που το περνάει μέσα στην πόλη, στριμωγμένος στα μέσα μαζικής μεταφοράς, προσπαθώντας να φτάσει στη δουλειά του. Πόσο μάλλον τα τελευταία χρόνια, που τα πράγματα γίνονται όλο και χειρότερα. Η κλιματική αλλαγή φέρνει μαζί της ακραίες θερμοκρασίες, που κάνουν συχνά ανυπόφορο το καλοκαίρι, ακόμα κι αν το περνάμε κάνοντας διακοπές δίπλα στη θάλασσα ή στο βουνό. Για το πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα για όσους αναγκάζονται να μείνουν τους καλοκαιρινούς μήνες στην πόλη, ούτε λόγος. Αφού όμως αυτές είναι οι συνθήκες, δεν έχουμε παρά να προσαρμοστούμε και να καταφέρουμε να περάσουμε τις ζέστες όσο πιο δροσερά γίνεται…
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο από τη ζέστη είναι οι έγκυοι, οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά, τα μωρά (δεν πρέπει να εκτίθενται καθόλου στον ήλιο) και τα άτομα με καρδιαγγειακές ή άλλες ιατρικές παθήσεις που είναι πάντα πολύ πιο ευάλωτα στη ζέστη. Αυτό που συμβαίνει με τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους είναι ότι έχουν –για διαφορετικούς λόγους– λιγότερο αποτελεσματικό σύστημα θερμορύθμισης. Επιπλέον, τα μωρά και οι ηλικιωμένοι μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στην αφυδάτωση λόγω μειωμένης πρόσληψης υγρών ή της αδυναμίας τους να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά το γεγονός ότι διψάνε. Ένας άλλος παράγοντας είναι οι ιδρωτοποιοί αδένες, που δεν είναι τόσο αναπτυγμένοι στα μωρά και τα μικρά παιδιά, ενώ μερικές φορές σταματούν να λειτουργούν το ίδιο καλά και στους ηλικιωμένους. Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, καθώς οδηγεί σε μειωμένη ικανότητα απαγωγής της θερμότητας.
Και οι υγιείς ενήλικες χρειάζεται να προσέχουν
Η έκθεση στην υπερβολική ζέστη, ειδικά όταν αυτή γίνεται ξαφνικά και όχι σταδιακά –αφού ο οργανισμός μας χρειάζεται 7 με 14 ημέρες για να συνηθίσει τη ζέστη–, μπορεί να αποβεί μέχρι και μοιραία ακόμα και για υγιείς ανθρώπους. Αφού συνηθίσουμε τη ζέστη, αρχίζουμε να ιδρώνουμε σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες και έτσι προστατευόμαστε από τα προβλήματα που επιφέρει η παρατεταμένη έκθεση σε αυτήν. Όταν οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές ο οργανισμός μας –εκτός από τον ιδρώτα, όπου η θερμότητα αποβάλλεται με την εξάτμιση– αντιδρά επίσης προκαλώντας αγγειοδιαστολή, ώστε τα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν τη θερμότητα στο περιβάλλον. Επιπλέον, η καρδιά αυξάνει τη συχνότητά της, ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στα όργανα και αυξάνεται η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.
Τι μπορεί να μας προκαλέσει η ζέστη
*Θα πρέπει να έχουμε τον νου μας ώστε να πάμε γρήγορα σε δροσερό και σκιερό μέρος αν παρατηρήσουμε συμπτώματα που σχετίζονται με θερμοπληξία, όπως έντονη δίψα, υπόταση, πονοκέφαλο, τάση για εμετό, υψηλή θερμοκρασία σώματος (πάνω από 40°C), μεταβαλλόμενη ψυχική κατάσταση, σύγχυση, ζάλη, ζεστό και ξηρό δέρμα, ταχυκαρδία και απώλεια συνείδησης.
*Λόγω της ζέστης μπορεί να παρατηρήσουμε ότι πρήζονται τα πέλματα και οι αστράγαλοί μας, μια κατάσταση που είναι περισσότερο αντιαισθητική παρά επικίνδυνη και θα βοηθηθούμε αν σηκώσουμε τα πέλματα και τους αστραγάλους ψηλά, βάζοντας για παράδειγμα τα πόδια μας σε μια καρέκλα.
*Ένα άλλο σύμπτωμα της αφυδάτωσης και της μη ισορροπίας των ηλεκτρολυτών είναι οι κράμπες (που όταν οφείλονται στη ζέστη προκύπτουν ακόμα και χωρίς να κάνουμε άσκηση) και ο πονοκέφαλος. Μάλιστα, οι ειδικοί εξηγούν ότι οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να επιδράσουν ακόμα και στη γνωστική λειτουργία, επηρεάζοντας την προσοχή, τη μνήμη, τη λήψη αποφάσεων και τη συγκέντρωση. Μπορεί να οδηγηθούμε έτσι σε μειωμένη παραγωγικότητα, μειωμένη κριτική ικανότητα, αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων ή λαθών, κόπωση, μειωμένη εγρήγορση, συνολική διανοητική και σωματική νωθρότητα ακόμα και λήθαργο.
*Ας μην ξεχνάμε ότι η έκθεση στη ζέστη και στον ήλιο, εκτός από το ηλιακό έγκαυμα, τη φωτογήρανση (ρυτίδες, πανάδες κ.λπ.) και τον καρκίνο του δέρματος, μπορεί να επηρεάσει το δέρμα μας και με την εμφάνιση των βλαβών της φωτοευαισθησίας (εξαιτίας κάποιων συστατικών καλλυντικών ή φαρμάκων που όταν εκτιθέμεθα στον ήλιο προκαλούν κοκκινίλες) αλλά και της αλλεργίας στον ήλιο ή τη ζέστη, όπου εμφανίζονται σημάδια αλλεργίας (φουσκάλες ή κοκκινίλες που προκαλούν φαγούρα) στο δέρμα μας εξαιτίας της έκθεσής μας.
Πώς θα προστατευτούμε στη ζέστη
Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε την άμεση έκθεση στον ήλιο και τη ζέστη και να ακολουθούμε τις συμβουλές των ειδικών, που είναι: η παραμονή σε δροσερά και σκιερά μέρη, η χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας που θα ανανεώνουμε συχνά, τα δροσερά ρούχα από φυσικά υλικά που καλύπτουν το σώμα μας, το καπέλο, τα συχνά δροσερά ντους και βέβαια η κατανάλωση νερού. Σημαντικό είναι επίσης να τροποποιήσουμε τη διατροφή μας στη διάρκεια της ζέστης: να τρώμε πιο ελαφριά, να αποφεύγουμε το αλκοόλ και την πολλή καφεΐνη, να πίνουμε πολλά υγρά με ηλεκτρολύτες και φυσικά πολύ νερό (καθώς με την εφίδρωση χάνονται υγρά και ηλεκτρολύτες). Θα μας βοηθήσουν επίσης τροφές που είναι φυσικά πλούσιες σε κάλιο, μαγνήσιο και νάτριο, όπως οι μπανάνες, τα αβοκάντο, το νερό καρύδας, τα φυλλώδη λαχανικά και το φυσικό θαλασσινό αλάτι.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον Δρ. Αναστάσιο Σπαντιδέα, κλινικό φαρμακολόγο-παθολόγο.