Συμβαίνει συχνά: μια μακροχρόνια σχέση δείχνει ότι δεν μπορεί να προχωρήσει, ότι ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι δεν είναι έτοιμοι να κάνουν το επόμενο βήμα, ότι φοβούνται ή δεν θέλουν να δεσμευτούν, ότι δεν νιώθουν να έχουν βρει το ιδανικό ταίρι στο πρόσωπο του συντρόφου τους, ότι υπάρχουν άλλες προτεραιότητες, ότι κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες, ότι δεν επικοινωνούν καλά, ότι δεν έχουν κοινούς στόχους, ότι έχουν οικονομικά θέματα… Και η λίστα συνεχίζεται. Ίσως όμως η συχνότερη αιτία πίσω από τη στασιμότητα μιας μακροχρόνιας σχέσης είναι ο φόβος της δέσμευσης.
Τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που δυσκολεύονται με τη δέσμευση
Υπάρχουν άνθρωποι που τείνουν να νιώθουν περισσότερο άγχος και λιγότερο ασφάλεια για τις σχέσεις τους ή στις σχέσεις τους, ειδικά όταν αυτές είναι ερωτικές. Συχνά οι άνθρωποι αυτοί:
*Έχουν παρελθόν σχέσεων που ήταν συναισθηματικά ασταθείς.
*Είναι αρκετά εγωπαθείς.
*Είναι ανεξάρτητοι και δεν έχουν ανάγκη από άλλους για να τους καθορίσουν ή να νιώσουν ασφαλείς.
*Αποφεύγουν να έρχονται πολύ κοντά και να εμπλέκονται συναισθηματικά με τους άλλους.
*Χρειάζονται χώρο τόσο πρακτικά όσο και συναισθηματικά.
*Προτιμούν να παραμένουν εργένηδες.
*Έχουν περάσει δύσκολες καταστάσεις, όπως εγκατάλειψη, έντονη θλίψη, πένθος, κακοποίηση.
*Βιώνουν μια εσωτερική πάλη που σχετίζεται με το ότι επιθυμούν αλλά ταυτόχρονα αντιστέκονται στη σύνδεση.
*Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν και να βασιστούν σε άλλους ανθρώπους.
*Διώχνουν τους άλλους μακριά και δεν έχουν πολλές στενές σχέσεις οποιουδήποτε είδους.
Η διαφορά ανάμεσα στο ενδιαφέρον και τη δέσμευση
Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ότι η δέσμευση και ο φόβος γι’ αυτήν και κατ’ επέκταση η αποφυγή της έχουν να κάνουν μόνο με τις σχέσεις και δη τις ερωτικές. Και η αλήθεια είναι ότι ίσως εκεί υπάρχει το μεγαλύτερο πρόβλημα αλλά και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διερεύνηση του τι συμβαίνει και πολύ συχνά οι άνθρωποι δυσκολευόμαστε να δεσμευτούμε και σε άλλους τομείς. Ας πάρουμε το παράδειγμα της σωματικής άσκησης. Αν γράψουμε αύριο στο Facebook ότι ξεκινάμε ένα challenge τρεξίματος και καλέσουμε τους διαδικτυακούς μας φίλους να μας ακολουθήσουν, θα δούμε ότι καταρχάς θα υπάρξει μεγάλος ενθουσιασμός, σύντομα όμως θα έρθουν διάφορες ερωτήσεις και θα εκφραστούν πολλά «αλλά» και προϋποθέσεις. «Τι ώρα θα είναι;» «Πόσο συχνά;» «Ποιες μέρες;» «Τι παπούτσια θα πρέπει να έχω;» «Θα το ήθελα, αλλά έχω πολλή δουλειά» «Είναι το όνειρό μου, αλλά με πονάει το γόνατό μου» κ.ά. Πιθανώς κάποιοι θα μας συνοδέψουν στο τρέξιμο την πρώτη ή και τη δεύτερη φορά και μετά θα σταματήσουν. Όλοι είμαστε πολυάσχολοι, έχουμε οικογένειες, παιδιά, υποχρεώσεις, δυσκολίες, αναστολές και προβλήματα, όταν όμως θέλουμε κάτι πραγματικά και δεσμευτούμε σε αυτό μπορούμε να βρούμε τον χρόνο, την όρεξη και τη δύναμη να το χωρέσουμε στο πρόγραμμά μας και να το κάνουμε. Υπάρχει δηλαδή ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο ενδιαφέρον και τη δέσμευση. Όταν κάτι μας ενδιαφέρει το κάνουμε μόνο όταν οι συνθήκες είναι βολικές. Αντίθετα, όταν δεσμευτούμε σε κάτι δεν δεχόμαστε δικαιολογίες αλλά μόνο αποτελέσματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η δέσμευση είναι εύκολη και δεν πρέπει να υπάρχει φόβος. Συχνά ο φόβος της δέσμευσης έχει να κάνει με τον φόβο του άγνωστου, του πιθανού ξεβολέματος από αυτό που γνωρίζουμε, με την αγωνία για όσα πρόκειται να συμβούν. Γι’ αυτό και πολλές φορές μπορεί να πούμε όχι σε κάτι μόνο και μόνο επειδή δεν γνωρίζουμε τι θα φέρει μαζί του.
Πώς θα ξεπεράσουμε τον φόβο της δέσμευσης;
Όταν επιθυμούμε πραγματικά να ξεπεράσουμε τον φόβο της δέσμευσης, εκτός από τη συζήτηση και τη βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, που είναι πάντα χρήσιμη, θα μας βοηθήσει και η καλή επικοινωνία με τον σύντροφό μας, προσπαθώντας ταυτόχρονα να ορίσουμε τη σχέση μας, τους στόχους και τα σχέδιά μας γι’ αυτήν. Πολύ σημαντικό είναι να προχωράμε σε μικρά κομμάτια-βήματα δέσμευσης κάθε φορά και να δοκιμάζουμε έτσι το πώς αισθανόμαστε. Βλέποντας ότι είναι κάτι που μπορούμε να κάνουμε και νιώθοντας καλά μπορούμε κάθε φορά να δοκιμάζουμε κάτι μεγαλύτερο.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη Δρ. Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, www.nataliakoutrouli.gr.