Το να διατηρούμε μια συλλογή, π.χ. δίσκων, βιβλίων, αποκομμάτων από εφημερίδες, δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, προϋποθέτει όμως ότι υπάρχει τάξη και οργάνωση σε αυτή τη δραστηριότητά μας. Ωστόσο, αν απλώς στοιβάζουμε χωρίς να ξέρουμε καν τι έχουμε, τότε αυτό αρχίζει να θεωρείται πρόβλημα.
Της Άννας Δάλλα
Οι λέξεις «hoarder» και «hoarding» έχουν γίνει πολύ της μόδας τελευταία, αφού περιγράφουν ακριβώς τη χαρακτηριστική τάση μερικών ανθρώπων να συλλέγουν (αποθησαυρίζουν) διάφορα αντικείμενα, τα οποία στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται, δυσκολεύονται όμως να αποχωριστούν. Οι δικαιολογίες, πολλές: «Ίσως κάποια μέρα τα χρειαστώ», «Μου θυμίζουν ευχάριστες στιγμές», «Αφού έχουμε χώρο», «Μα θα πετάξουμε καλά πράγματα;» «Δεν είναι και σε τόσο άσχημη κατάσταση, κάποια στιγμή θα τα χρησιμοποιήσουμε» «Ήταν σε τιμή ευκαιρίας», «Τα χάριζαν» και ο κατάλογος συνεχίζεται μακρύς. Τι κρύβεται όμως πίσω από τη δυσκολία μας να αποχωριστούμε ή να σταματήσουμε να συλλέγουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε και πώς θα καταφέρουμε να ξεπεράσουμε την τάση να μαζεύουμε και να μην ξεκαθαρίζουμε ποτέ;
Οι συνηθισμένες δικαιολογίες
Οι αναμνήσεις μου: Μπορεί να είναι τα γράμματα που ανταλλάζαμε με τους συμμαθητές μας στο σχολείο, οι σημειώσεις 25ετίας από το πανεπιστήμιο, τα ρούχα που φορούσαμε στην εγκυμοσύνη ή τα πρώτα φορμάκια των παιδιών μας. Όλα έχουν συναισθηματική αξία, εμείς ή κάποιος άλλος έχει κάνει κόπο για να τα δημιουργήσει, μας θυμίζουν διάφορα και πιθανώς δεν πιάνουν πολύ χώρο.
Οι αναμνήσεις μου: Μπορεί να είναι τα γράμματα που ανταλλάζαμε με τους συμμαθητές μας στο σχολείο, οι σημειώσεις 25ετίας από το πανεπιστήμιο, τα ρούχα που φορούσαμε στην εγκυμοσύνη ή τα πρώτα φορμάκια των παιδιών μας. Όλα έχουν συναισθηματική αξία, εμείς ή κάποιος άλλος έχει κάνει κόπο για να τα δημιουργήσει, μας θυμίζουν διάφορα και πιθανώς δεν πιάνουν πολύ χώρο.
Έχω συνηθίσει να κρατάω και να μην πετάω: Μπορεί να είναι τα άδεια γυάλινα βαζάκια από το μέλι και τη μαρμελάδα, τα κουτιά από διάφορα δώρα ή τα πλαστικά μπουκάλια από τα αναψυκτικά…
Τα «κληρονόμησα»: Ο πατέρας μου έκανε συλλογή γραμματοσήμων και, παρότι εμένα δεν με ενδιαφέρουν καθόλου, δεν μπορώ ούτε να τα πετάξω ούτε να τα χαρίσω. Το ίδιο μου συμβαίνει και με τα υπόλοιπα πράγματά του (π.χ. τα ρούχα του). Νιώθω ότι αν το κάνω θα βεβηλώσω τη μνήμη του, θα τον προσβάλω και θα παραβιάσω τις επιθυμίες του. Κατά κάποιον τρόπο είναι ζωντανός όσο κρατάω τα πράγματά του.
Τα έχω για μία ώρα ανάγκης: Τι μπορεί να χρειάζεται κανείς 40 κονσέρβες τόνο και 70 σακουλάκια ρύζι; Ένας ντουλάπι γατοτροφές; Ένα ολόκληρο πατάρι χαρτικά;
Τα θέλω, τα χρειάζομαι, μου αρέσουν, δεν μπορώ ν’ αντισταθώ, θα με κάνουν ευτυχισμένο/η:
Οι ντουλάπες μας είναι γεμάτες ρούχα, παπούτσια, τσάντες, προϊόντα μακιγιάζ, βιβλία, CD, αντικείμενα που μας χάρισαν, που μας «μίλησαν» στη βιτρίνα και τα αγοράσαμε, ήμασταν σίγουροι ότι θα μας έφτιαχναν τη διάθεση αν τα αποκτούσαμε, δεν μας πάει η καρδιά να τα πετάξουμε ή να τα χαρίσουμε γιατί είναι πολύ καλά, πολύ αγαπημένα, τα χρειαζόμαστε… Και πιθανώς, αν μας ρωτήσουν, θα πούμε ότι χρειαζόμαστε κι άλλα.
Γιατί νιώθουμε την ανάγκη να συλλέγουμε τόσα πολλά πράγματα;
Συχνά το πρόβλημα έχει να κάνει με το πώς μεγαλώσαμε. Αν, για παράδειγμα, ζήσαμε μια ζωή στερημένη, είναι πιο πιθανό να θέλουμε να έχουμε πάρα πολλά πράγματα. Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει αν οι γονείς μας συνήθιζαν να κρατάνε τα πάντα και έτσι να ζούμε σε ένα σπίτι όπου δεν υπήρχε τάξη αλλά απλώς στοιβαγμένα αντικείμενα. Πίσω από αυτή μας την τάση μπορεί επίσης να κρύβεται η μοναξιά, η κατάθλιψη ή ακόμα και άλλες πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές.
Πότε ξεκινάει το πρόβλημα;
Όταν επηρεάζεται τη δυνατότητά μας να ζήσουμε μια κανονική ζωή. Όταν, για παράδειγμα, έχουμε τόσο πολλά πράγματα που δεν έχουμε χώρο στην κουζίνα, στο μπάνιο ή στο πάτωμα του σπιτιού μας. Όταν δυσκολευόμαστε να αποχωριστούμε το οτιδήποτε. Όταν κρατάμε ακόμα και πράγματα ευτελούς αξίας και ποιότητας. Όταν οι ποσότητες των αντικειμένων γίνονται αιτία διαφωνιών, στρες και τσακωμών στο σπίτι. Όταν δεν μπορούμε να δεχτούμε ανθρώπους στο σπίτι επειδή δεν έχουμε χώρο ή δεν μπορούμε να καθαρίσουμε λόγω των πολλών αντικειμένων. Το πρόβλημα με το hoarding είναι ότι συχνά οι άνθρωποι με αυτή την τάση δεν συνειδητοποιούν το πρόβλημα και ζητούν βοήθεια μόνο όταν αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή τους (π.χ. καταλήγουν να έχουν υπέρογκα χρέη επειδή ψωνίζουν ασταμάτητα, ο/η σύντροφός τους τους χωρίζει γι’ αυτόν τον λόγο κ.λπ.).