Είναι απαραίτητος για τη ζωή, την υγεία, την ευεξία, την καλή λειτουργία του μυαλού μας αλλά και την ομορφιά μας. Ο λόγος, για τον ύπνο, που μερικές φορές δεν έρχεται ούτε τόσο απρόσκοπτα ούτε τόσο φυσικά όσο θα έπρεπε.
Της Άννας Δάλλα
Οι περισσότεροι έχουμε βιώσει την αϋπνία, που είναι πάντα μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση. Είτε επειδή ήπιαμε καφέ αργά το απόγευμα, είτε επειδή είχαμε κοιμηθεί πολύ το μεσημέρι, είτε επειδή πόναγε το στομάχι μας, είτε επειδή είχαμε άγχος, είτε πολλές φορές χωρίς κανέναν προφανή λόγο, η επίσκεψη του Μορφέα άργησε υπερβολικά. Εκτός από την κούραση και τον εκνευρισμό που πιθανώς βιώσαμε την επόμενη μέρα, όταν δεν κοιμόμαστε καλά επηρεάζεται και η υγεία μας. Οι ειδικοί προειδοποιούν και εξηγούν ότι ο καλός ύπνος, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά, μας προστατεύει. Βοηθά το σώμα και το μυαλό να ξεκουραστούν και μας θωρακίζει απέναντι σε προβλήματα υγείας, όπως τα καρδιαγγειακά, η κατάθλιψη, ο διαβήτης, ο αργός μεταβολισμός και η παχυσαρκία, που έχει βρεθεί ότι επιδεινώνονται όταν δεν κοιμόμαστε επαρκώς.
Πιο… άυπνες οι γυναίκες;
Αυτό τονίζουν οι επιστήμονες. Συγκεκριμένα, έρευνα του Πανεπιστημίου του Surrey έδειξε ότι σχεδόν η 1 στις 5 γυναίκες κοιμάται άσχημα 5 νύχτες την εβδομάδα, ενώ αυτό συμβαίνει μόνο στο 8% των ανδρών. Αυτό γίνεται ακόμα πιο σημαντικό αν λάβουμε υπόψη ότι, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι γυναίκες χρειάζονται κατά μέσο όρο 20 λεπτά περισσότερο ύπνο κάθε βράδυ, μεταξύ άλλων και επειδή στη διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιούν το μυαλό τους περισσότερο απ’ ό,τι οι άνδρες. Στην πραγματικότητα, το μόνο πρόβλημα ύπνου που είναι πιο συχνό στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες είναι η υπνική άπνοια, από την οποία οι άνδρες υποφέρουν 2 φορές περισσότερο από τις γυναίκες.
Οι συνήθεις ύποπτοι
Ας δούμε ποιοι είναι όλοι αυτοί οι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο μας, ώστε να προσπαθήσουμε να τους ελέγξουμε ή να τους αποφύγουμε, αν είναι δυνατόν.
* Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τον ύπνο είναι οι ορμόνες. Γι’ αυτό και οι γυναίκες έχουν και μεγαλύτερο πρόβλημα αϋπνίας απ’ ό,τι οι άνδρες. Συχνά οι ορμόνες –π.χ. στην εμμηνόπαυση ή στην εγκυμοσύνη– επηρεάζουν τον ύπνο. Επιπλέον, οι γυναίκες αντιμετωπίζουμε πιο πολλούς και πιο συχνούς πόνους εξαιτίας του κύκλου μας. Γενικά, όμως, οι πόνοι μπορεί να μας δυσκολέψουν να κοιμηθούμε ή να μας ξυπνήσουν μέσα στη νύχτα. Η καλύτερη λύση είναι να αντιμετωπίσουμε τον πόνο ή τις ενοχλήσεις με τα κατάλληλα φάρμακα ή γιατροσόφια (ανάλογα με το πού εντοπίζεται το πρόβλημα) και μετά να ξαπλώσουμε στο κρεβάτι μας και να περιμένουμε, χωρίς να πιέζουμε τον εαυτό μας, να υποχωρήσει ο πόνος και να αποκοιμηθούμε.
* Είναι πιθανό, χωρίς να υποφέρουμε από αϋπνίες, να δυσκολευόμαστε να κοιμηθούμε όταν αλλάζει ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε (π.χ. σε ένα σπίτι φιλοξενούμενοι ή σε ξενοδοχείο) ή η ρουτίνα μας (π.χ. το βράδυ της Κυριακής, τις πρώτες νύχτες των διακοπών ή τις αργίες). Το βιολογικό ρολόι κάθε ανθρώπου είναι προγραμματισμένο σε έναν συγκεκριμένο ρυθμό, ο οποίος σχετίζεται με την ιδιοσυγκρασία και τον τρόπο ζωής του. Έτσι, ένα αργό ξύπνημα ή ένας υπνάκος στη διάρκεια της μέρας είναι πιθανό να μας κρατήσουν ξύπνιους το βράδυ, αφού διαταράσσουν και μπερδεύουν το βιολογικό μας ρολόι.
* Η καφεΐνη, το πολύ και λιπαρό φαγητό, τα πολλά τσιγάρα αλλά και το πολύ αλκοόλ μπορούν να προκαλέσουν αϋπνία, λόγω της υπερδιέγερσης ή της δυσφορίας που προκαλεί η υπερκατανάλωσή τους.
* Το άγχος, ο εκνευρισμός, ο φόβος είναι όλα συναισθήματα που μπορεί να επηρεάσουν ή και να μας στερήσουν τον ύπνο.
Συμβουλές για όσους υποφέρουν από αϋπνίες
* Αποφύγετε την καφεΐνη το απόγευμα. Έχετε υπόψη σας, όμως, ότι καφεΐνη δεν περιέχει μόνο ο καφές, αλλά και το τσάι, τα αναψυκτικά τύπου cola, το κακάο, η σοκολάτα και κάποια φάρμακα, όπως παυσίπονα (το αναγράφουν στη συσκευασία και συχνά έχουν την ένδειξη «extra»), οπότε και η κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να διαταράξει τον ύπνο σας.
* Μην κάνετε γυμναστική μετά το μεσημέρι.
* Επιλέξτε ένα καλό κρεβάτι και ανατομικό μαξιλάρι και στρώμα.
* Μην τρώτε βαριά τουλάχιστον δύο ώρες πριν πέσετε για ύπνο. Το ιδανικό είναι η κατανάλωση ενός μικρού γεύματος δύο ώρες πριν από τον ύπνο (οι αμυλούχες τροφές και τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχει βρεθεί πως λειτουργούν κατά κάποιον τρόπο σαν φυσικά ηρεμιστικά και προάγουν τον ύπνο.)
* Πιείτε ένα ζεστό γάλα ή ένα χαμομήλι.
* Κάντε ένα χλιαρό ή ζεστό μπάνιο.
* Πάρτε μολύβι και χαρτί και σημειώστε τις υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας, ώστε να βγουν από το μυαλό σας.
* Σκεφτείτε την αγαπημένη σας παραλία και προσποιηθείτε ότι βρίσκεστε εκεί.
* Κλειδώστε την εξώπορτα και βάλτε συναγερμό, αν νιώθετε ότι φοβάστε .
* Βάλτε την αγαπημένη σας χαλαρωτική μουσική στο CD.
* Μην ξαπλώνετε ή μην κάθεστε στο κρεβάτι για να διαβάσετε ή να δείτε τηλεόραση αν δεν έχετε την πρόθεση να κοιμηθείτε. Αν, από την άλλη πλευρά, θέλετε να κοιμηθείτε και δεν τα καταφέρνετε, σηκωθείτε, αλλιώς θα στριφογυρίζετε με αποτέλεσμα να ταλαιπωρείστε χειρότερα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, έχετε πολλές περισσότερες πιθανότητες να αποκοιμηθείτε αν ασχοληθείτε με κάτι (τηλεόραση, διάβασμα, ραδιόφωνο, γράψιμο κ.λπ.) που θα σας αποσπάσει την προσοχή από το «πρόβλημα της αϋπνίας».
* Αερίστε το δωμάτιο ώστε να μην υπάρχουν ενοχλητικές μυρωδιές (καπνός, έντονα αρώματα, μυρωδιές από φαγητό) και φροντίστε η θερμοκρασία να είναι γύρω στους 20°C, ώστε να μην κρυώνετε ή να ζεσταίνεστε.
* Βγάλτε τους θορύβους από το σπίτι και τη ζωή σας. Απομακρύνετε τα ρολόγια, στερεώστε τις πόρτες και τα παράθυρα ώστε να μην τρίζουν και να μη χτυπάνε, εν ανάγκη χρησιμοποιήστε ωτασπίδες.
* Σβήστε τα φώτα και κλείστε την τηλεόραση, αφού μπορούν να λειτουργήσουν ως διεγερτικό σήμα για τον οργανισμό σας.