Όταν ανακοινώθηκε το lockdown, η φίλη μου η Νίκα με το χαρακτηριστικό της χιούμορ σχολίασε: «Τώρα, λοιπόν, ήρθε η ώρα να περάσουμε χρόνο με αυτούς που παντρευτήκαμε». Αρχικά γέλασα. Περνώντας όμως οι μέρες συνειδητοποίησα πόσο δίκιο είχε και πόσες κρυμμένες αλήθειες θα μπορούσα να βρω σε αυτή τη μία φράση της.
Ό,τι μας ενοχλεί περισσότερο στον σύντροφό μας, στα παιδιά μας, στα αδέλφια μας, στους γονείς μας, στον οποιονδήποτε ζει μαζί μας τέλος πάντων, και το οποίο καταφέρναμε με διάφορους τρόπους να παραβλέπουμε, έρχεται και μεγιστοποιείται με αυτή την αναγκαστική –χωρίς διαλείμματα και εναλλακτικές– συγκατοίκηση.
«Ο σύντροφός μου δεν κάνει ποτέ καμία δουλειά στο σπίτι». «Τα παιδιά μου τρώνε μόνο συγκεκριμένα φαγητά». «Η μαμά μου γκρινιάζει συνέχεια». «Η αδερφή μου μιλάει μόνο για τον εαυτό της». «Ο πατέρας μου είναι νευρικός και μερικές φορές βίαιος». «Ο αδερφός μου είναι τσαπατσούλης». «Ο συγκάτοικός μου είναι βαρετός».
Ο κατάλογος μπορεί να συνεχιστεί μακρύς και ο καθένας από εμάς να παραθέσει όσα τον ενοχλούν στη συμβίωση με τους ανθρώπους του. Στοιχεία που στην «κανονική» ζωή προσπερνούσαμε, τώρα αναγκαστικά τα αντιμετωπίζουμε μαζί με άλλα που μπορεί να μη γνωρίζαμε ή είχαμε επιλέξει να μην τα βλέπουμε. Επιπλέον, η πίεση του εγκλεισμού, το στρες, η ανασφάλεια κ.λπ. είναι πολύ πιθανό να εντείνουν πολλές από τις κακές μας πλευρές.
«Οι δικηγόροι θα έχουν πολλή δουλειά μετά από όλο αυτό», σχολίασε η φίλη μου η Ιωάννα υπονοώντας ότι πολλά ζευγάρια θα πάρουν διαζύγιο. Γι’ αυτό όμως θα ευθύνεται ο ιός, ο εγκλεισμός και τα περιοριστικά μέτρα που μας έκαναν πιο απότομους, πιο ατομιστές και πιο δύσκολους;
Κι αν είναι έτσι, τι χρειάζεται για να γίνουμε πιο δοτικοί, ευαίσθητοι και βοηθητικοί για τους άλλους; Οι άνθρωποι και οι σχέσεις μπορούν να ανθίσουν μόνο σε ιδανικές συνθήκες; Όταν τα πράγματα είναι άσχημα είμαστε καταδικασμένοι να καταποντιστούμε; Ελπίζω όχι.
Αν και όλοι έχουμε τη δύσκολη, αρνητική πλευρά μας και οι ειδικοί συχνά λένε ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, τουλάχιστον στα βασικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους, ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να αλλάξουμε συγκεκριμένες συμπεριφορές, με προσπάθεια και επιμονή φυσικά.
Ελπίζω ότι τα ζευγάρια –επικοινωνώντας και διεκδικώντας– θα ξαναβρούν όλα εκείνα που τα ένωσαν και τα έκαναν να περνάνε καλά και ότι οι οικογένειες και οι φίλοι θα «ξανασυστηθούν» και θα εστιάσουν σε όσα θα τους κάνουν να διασκεδάσουν και όχι να απομακρυνθούν.
Από την άλλη πλευρά, ίσως αυτή η περίοδος μας βοηθήσει ακόμα περισσότερο να κατανοήσουμε τη σημασία του «όχι» στη βία και την καταπίεση και να φύγουμε τελικά από τις σχέσεις που μας κάνουν κακό.
Ίσως ύστερα από όλο αυτό «θα ζούμε την κάθε μέρα λαμβάνοντας υπόψη μας με ποιον και πού θα θέλαμε να είμαστε ή να μην είμαστε αν ξαφνικά χρειαστεί να μπούμε και πάλι σε καραντίνα», όπως μου είπε η Χριστίνα και νομίζω είχε δίκιο.
Η γνώμη του ειδικού
Σχολιάζει η Δρ. Ναταλία Κουτρούλη, MSc, Ψυχολόγος Υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής
Η ξαφνική, υποχρεωτική και απροσδιόριστου χρονικού διαστήματος παραμονή στο σπίτι αποτελεί μια ψυχοφθόρα περίσταση. Το γενικευμένο άγχος για τον ιό που μας καθηλώνει στα σπίτια μας, όπως και οι οικονομικές, εργασιακές και κοινωνικές αλλαγές που βιώνουμε επαρκούν για να μας αναστατώσουν ψυχικά.
Αν σε αυτούς τους παράγοντες προσθέσουμε και μια συνθήκη συμβίωσης απ’ όπου απουσιάζει η επικοινωνία ή υπάρχουν συγκρούσεις, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι η κατάσταση μπορεί να γίνει εξαιρετικά δυσχερής.
Ο εγκλεισμός εντείνει τα προβλήματα, αφού μέσα σε συνθήκες περιορισμού όλα φαντάζουν πιο σημαντικά και τα πνεύματα οξύνονται. Στον αντίποδα, μέσα σε μια τόσο περιοριστική κατάσταση μας δίνεται η ευκαιρία να μοιραστούμε ποιοτικό και ποσοτικό χρόνο με τους ανθρώπους που συμβιώνουμε. Είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε πώς θα διαχειριστούμε τον χρόνο αυτό για να αξιοποιήσουμε τη δυνατότητα να «ξανασυστηθούμε».
Έχοντας πλέον περισσότερο κοινό χρόνο, μπορούμε να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά, ανοιχτά και σε βάθος για όλα όσα μας δυσκολεύουν. Με υπομονή, καλή διάθεση και αμοιβαία προσπάθεια τα προβλήματα αντιμετωπίζονται και λύσεις βρίσκονται, ακόμα και οριστικές αν αυτό απαιτείται. Μέσα από το πρίσμα της καραντίνας, μπορούμε να δούμε τις σχέσεις μας με άλλα μάτια.