Φτερνίσματα, καταρροή, μάτια που τρέχουν, βήχας, δύσπνοια, κοκκινίλες στο δέρμα, φαγούρα… Κάπως έτσι μας χτυπάνε την πόρτα οι αλλεργίες κι εμείς επιστρατεύουμε σπρέι, κολλύρια, χάπια, σταγόνες και εισπνεόμενα για να τις αντιμετωπίσουμε. Προκειμένου να τις νικήσουμε όμως πρέπει να τις γνωρίσουμε…
Της Άννας Βοργία
Χρωστούν το όνομά τους σε δύο πολύ σημαντικούς παιδιάτρους, τον Αυστριακό Clemens von Pirquet και τον ουγγρικής καταγωγής Αμερικανό Bela Schick. Το 1906 οι δύο γιατροί συνδύασαν τις ελληνικές λέξεις «άλλο έργο» για να περιγράψουν ως «αλλεργία» (allergy) την αντίδραση υπερευαισθησίας του ανοσοποιητικού – το οποίο, όπως παρατήρησε ο Clemens von Pirquet, αντί να υπηρετεί το έργο για το οποίο προορίζεται (την άμυνα του οργανισμού), σε ορισμένες περιπτώσεις προβαίνει σε άλλο έργο (αλλεργία).
Από τότε πολλοί γιατροί μελέτησαν τις περίεργες αυτές αντιδράσεις που παρουσίαζαν κάποιοι άνθρωποι εξαιτίας ουσιών κατά τα άλλα αθώων: φυτά, τρόφιμα, φάρμακα, έντομα, ζώα, αλλά και η σκόνη ή και πιο σπάνια αλλεργιογόνα, όπως ο ήλιος, η ζέστη ή το κρύο. Οι αλλεργίες είναι ένα περίπλοκο και σε πολλά σημεία άγνωστο ακόμη κεφάλαιο για τους ειδικούς. Τα καλά νέα; Οι αλλεργιολόγοι έχουν στη διάθεσή τους αρκετές δοκιμασίες (τεστ) που μπορούν να αποκαλύψουν τι ακριβώς πυροδοτεί τις αλλεργίες καθώς και πολλά φάρμακα για να τις καταστείλουν ή και να τις εξαλείψουν.
Αλλεργίες: Μύθοι και αλήθειες!
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταλαιπωρούνται από αλλεργίες: Αλήθεια
Είναι αλήθεια ότι οι αλλεργίες στις μέρες μας είναι συχνότερες εξαιτίας της ρύπανσης του περιβάλλοντος (η γύρη πάνω στην οποία έχουν προσκολληθεί ατμοσφαιρικοί ρύποι ονομάζεται «βρόμικη» και είναι πιο «επιθετική»), της αυξημένης υγρασίας, της αλλαγής στις διατροφικές μας συνήθειες, της απουσίας σωματικής άσκησης, καθώς και εξαιτίας του ότι ζούμε με όλο και μεγαλύτερο άγχος, σε περιβάλλοντα «αποστειρωμένα» (χωρίς επαφή με ζώα και μικρόβια) – που τελικά ευνοούν τις αλλεργίες, κυρίως στα παιδιά.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι με την παγκοσμιοποίηση έχουμε εισαγάγει φυτά από άλλες περιοχές του πλανήτη, αυξάνοντας έτσι το αλλεργιογόνο φορτίο στον ατμοσφαιρκό αέρα. Κλασικό παράδειγμα είναι τα διάφορα είδη κυπαρισσιού (από Αριζόνα, Κίνα κ.α.) που έχουν έρθει στην Ελλάδα τα τελευταία είκοσι χρόνια και των οποίων η γύρη αποτελεί πιο ισχυρό αλλεργιογόνο από το ελληνικό κυπαρίσσι.
Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο οι γιατροί όσο και οι ασθενείς μαθαίνουν όλο και περισσότερα πράγματα για τις αλλεργίες και τις αναγνωρίζουν ευκολότερα, οπότε καταγράφονται και περιπτώσεις που στο παρελθόν δεν λογίζονταν ως αλλεργίες.
Αλλεργίες παθαίνουμε μόνο την άνοιξη: Μύθος
Η αλήθεια είναι ότι, αν ψάχναμε μία εποχή που θα ήταν η «βασίλισσα» των αλλεργιών, αυτή, ναι, θα ήταν η άνοιξη, όταν η γύρη και τα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα είναι πολύ περισσότερα. Αλλά οι αλλεργίες δεν οφείλονται μόνο στα ανθισμένα φυτά (π.χ. ελιά, αγριόχορτα, γρασίδι, σιτηρά κ.ά.) ή στους μύκητες και τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, που πολλαπλασιάζονται και είναι περισσότερα την άνοιξη. Οφείλονται και σε φάρμακα, ζώα, τρόφιμα, έντομα που υπάρχουν όλον τον χρόνο. Βέβαια, τον χειμώνα και το καλοκαίρι στην Ελλάδα οι αναπνευστικές αλλεργίες είναι σε ύφεση, κι αυτό συμβαίνει επειδή τα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα από τις άλλες εποχές.
Οι αλλεργίες είναι κληρονομικές: Αλήθεια και μύθος
Οι αλλεργίες παρουσιάζουν κληρονομικότητα και τείνουν να τις εμφανίζουν όσοι έχουν κληρονομήσει τα «κατάλληλα» γονίδια. Βέβαια, σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν αρκούν τα γονίδια για να εμφανίσει κανείς αλλεργίες, αλλά απαιτείται και η συμβολή περιβαλλοντικών και άλλων (π.χ. ορμονικών) παραγόντων, χωρίς όμως να γνωρίζουμε ακριβώς πώς αυτοί οι παράγοντες δρουν τελικά.
Για να παρουσιάσουμε αλλεργία πρέπει να έχουμε ευαισθητοποιηθεί: Αλήθεια
Ποτέ ένας άνθρωπος που θα έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με ένα αλλεργιογόνο δεν θα εμφανίσει αλλεργικά συμπτώματα. Χρειάζεται τουλάχιστον μία πρώτη επαφή και συχνά επαναλαμβανόμενες επαφές για να ευαισθητοποιηθεί κάποιος, ώστε να απαντήσει στη συνέχεια με αλλεργική αντίδραση. Δεν θα εμφανίσουμε δηλαδή αλλεργία την πρώτη φορά που θα φάμε ένα τρόφιμο ή θα πάρουμε ένα φάρμακο, αλλά πιθανώς τη δεύτερη, την τρίτη ή και την πεντηκοστή φορά.
Οι αλλεργίες περνάνε όσο μεγαλώνουμε: Μύθος και αλήθεια
Αυτό είναι πιθανό να συμβεί, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο, οπότε δεν μπορούμε να βασιστούμε μόνο στον χρόνο που περνάει για να ελπίσουμε ότι θα απαλλαγούμε από μία αλλεργία. Αντίθετα, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι μια αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί και να μας απασχολήσει ξαφνικά σε μεγαλύτερη ηλικία, π.χ. στα 50 μας.
Δεν υπάρχει ιατρικός τρόπος για να απαλλαγούμε από τις αλλεργίες: Μύθος
Υπάρχει η λύση της ανοσοθεραπείας ή απευαισθητοποίησης, που εφαρμόζεται όμως μόνο για να αντιμετωπιστεί κάποια αναπνευστική αλλεργία (ρινίτιδα ή άσθμα) ή η αναφυλαξία στο τσίμπημα σφήκας ή/και μέλισσας (αυτήν την εποχή γίνονται προσπάθειες να εφαρμοστεί η ανοσοθεραπεία και στις τροφικές αλλεργίες). Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η εν λόγω θεραπεία είναι χρόνια και μπορεί να ξεκινήσει μετά το τέλος της άνοιξης. Ο γιατρός χορηγεί αυξανόμενες δόσεις του συγκεκριμένου αλλεργιογόνου στο οποίο είμαστε ευαίσθητοι μέχρι να το συνηθίσει ο οργανισμός μας, προκειμένου αργότερα, όταν θα ερχόμαστε σε επαφή με αυτό, να παρουσιάζουμε ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα.
Εάν είμαστε αλλεργικοί, δεν πρέπει να ανοίγουμε τα παράθυρα: Αλήθεια και μύθος
Όταν τα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα βρίσκονται σε έξαρση, την άνοιξη, είναι καλό να τα αποφεύγουμε ώστε να προλαβαίνουμε τις αλλεργικές αντιδράσεις. Έτσι, είναι σκόπιμο να κρατάμε τα παράθυρα του σπιτιού και του αυτοκινήτου μας κλειστά, να φοράμε γυαλιά ηλίου και να αποφεύγουμε τις βόλτες στην εξοχή κυρίως όταν φυσάει ή έχει πολύ ήλιο. Όμως είναι πολύ σημαντικό να αερίζουμε καλά το σπίτι μας νωρίς το πρωί (έως τις 09:00), όταν τα αλλεργιογόνα στον αέρα δεν είναι πολλά. Έτσι απαλλασσόμαστε από τη σκόνη και τα ακάρεα, που επιδεινώνουν τις αλλεργίες.
Μια αλλεργική αντίδραση μας οδηγεί στο νοσοκομείο: Μύθος και αλήθεια
Γενικά, στο νοσοκομείο καταφεύγουμε όταν τα συμπτώματα είναι βαριά ή επιδεινώνονται γρήγορα και κυρίως όταν εμφανίζονται μακριά από το σημείο στο οποίο εισήλθε το αλλεργιογόνο – για παράδειγμα, αν μας τσίμπησε μια σφήκα στο χέρι και αρχίζει φαγούρα στη μύτη, στον ουρανίσκο, στις παλάμες, στα πέλματα, εμφανίζονται σπυράκια ή νιώθουμε δυσφορία, αναπνευστική δυσχέρεια, κοιλιακό πόνο κ.ά. Για μια έντονη τοπική αντίδραση (π.χ. αν μας τσιμπήσει μια σφήκα στο χέρι και πρηστεί ύστερα από κάποιες ώρες) που δεν είναι απειλητική για τη ζωή, αρκεί πιθανώς ένα αντιισταμινικό φάρμακο ή/και κορτιζόνη από τον γιατρό μας.